Czym jest fundacja rodzinna i w jakim celu powstała?
Fundacja rodzinna to nowa forma prawna wprowadzona do polskiego systemu prawnego 22 maja 2023 roku. Jest to osoba prawna powoływana przez fundatora lub fundatorów w celu gromadzenia i zarządzania majątkiem oraz zapewnienia świadczeń na rzecz beneficjentów. Głównym zadaniem fundacji rodzinnej jest zabezpieczenie ciągłości funkcjonowania przedsiębiorstw rodzinnych oraz ochrona zgromadzonego majątku. Fundacja rodzinna musi posiadać siedzibę na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej i może być założona wyłącznie przez osoby fizyczne posiadające pełną zdolność do czynności prawnych. Minimalny fundusz założycielski wynosi 100 000 złotych. Fundacja rodzinna nie jest instrumentem do prowadzenia działalności gospodarczej, lecz narzędziem do zarządzania majątkiem i planowania sukcesji w perspektywie wielopokoleniowej.
Jak wygląda założenie fundacji rodzinnej?
Założenie fundacji rodzinnej jest procesem wieloetapowym, który wymaga spełnienia określonych wymogów prawnych i formalnych. Poniżej przedstawiamy szczegółowy opis kroków niezbędnych do założenia fundacji rodzinnej.
- Oświadczenie o ustanowieniu fundacji rodzinnej
Pierwszym krokiem jest złożenie oświadczenia woli przez fundatora o ustanowieniu fundacji rodzinnej. Oświadczenie to może być złożone w formie aktu notarialnego albo zawarte w testamencie. - Sporządzenie statutu
Kolejnym krokiem jest sporządzenie statutu fundacji rodzinnej. Statut musi być sporządzony w formie aktu notarialnego. - Sporządzenie spisu mienia
Fundator musi sporządzić spis mienia, które zostanie wniesione do fundacji rodzinnej na poczet funduszu założycielskiego. Minimalna wartość funduszu założycielskiego wynosi 100 000 złotych. - Ustanowienie organów fundacji
Zgodnie z ustawą, organami fundacji rodzinnej są: zarząd, rada nadzorcza oraz zgromadzenie beneficjentów. Fundator musi powołać te organy i określić ich skład oraz kompetencje w statucie fundacji. - Wniesienie funduszu założycielskiego
Fundusz założycielski musi być wniesiony przed wpisaniem fundacji do rejestru fundacji rodzinnych, jeśli fundacja jest ustanowiona w akcie założycielskim. W przypadku fundacji ustanowionej w testamencie, fundusz założycielski musi być wniesiony w terminie dwóch lat od dnia wpisania fundacji do rejestru. - Wpisanie do rejestru fundacji rodzinnych
Ostatnim krokiem jest zgłoszenie fundacji rodzinnej do rejestru fundacji rodzinnych prowadzonego przez Sąd Okręgowy w Piotrkowie Trybunalskim. Wniosek o wpis do rejestru musi być złożony na urzędowym formularzu i podlega opłacie sądowej w wysokości 500 złotych. Zobacz formularz na stronie Ministerstwa Sprawiedliwości.
Jak nasi eksperci mogą Ci pomóc w jej założeniu?
Kancelaria GWLAW oferuje kompleksowe wsparcie prawne przy zakładaniu fundacji rodzinnej, zapewniając profesjonalne doradztwo. Oto, jak możemy pomóc w założeniu fundacji rodzinnej:
- Ustalamy założenia dla fundacji rodzinnej, w tym istotę i cel powołania fundacji rodzinnej
- Opracowujemy pełną dokumentację
- Proponujemy rozwiązania dostosowane do konkretnego stanu faktycznego w rodzinie i firmie rodzinnej
- Przeprowadzamy cykl rozmów i spotkań z członkami rodziny, fundatorem i beneficjentami fundacji rodzinnej
- Koordynujemy i asystujemy podczas czynności notarialnych
Koszty założenia, prowadzenia i likwidacji fundacji rodzinnej
Założenie i prowadzenie fundacji rodzinnej wiąże się z pewnymi kosztami, które należy uwzględnić przy podejmowaniu decyzji o jej utworzeniu. Oto najważniejsze koszty związane z fundacją rodzinną:
- Koszty notarialne:
Sporządzenie aktu założycielskiego i statutu fundacji rodzinnej w formie aktu notarialnego. Wysokość taksy notarialnej zależy od wartości funduszu założycielskiego i może wynosić od kilku do kilkudziesięciu tysięcy złotych. Podatek od towarów i usług VAT (stawka 23%) od usługi notarialnej. - Fundusz założycielski:
Minimalny fundusz założycielski wynosi 100 000 złotych. - Opłaty sądowe:
Opłata stała za zgłoszenie fundacji rodzinnej do rejestru wynosi 500 złotych.
Koszty obsługi prawnej:
Przygotowanie dokumentacji i doradztwo prawne przy tworzeniu statutu i struktury fundacji. Koszty te mogą być znaczące ze względu na złożoność i indywidualny charakter każdej fundacji rodzinnej. - Koszty bieżącego funkcjonowania:
Wynagrodzenia dla członków zarządu i rady nadzorczej (jeśli są przewidziane).
Koszty prowadzenia ksiąg rachunkowych i sprawozdawczości finansowej.
Ewentualne koszty najmu biura lub siedziby fundacji. - Koszty podatkowe:
Podatek CIT w wysokości 15% od świadczeń wypłacanych beneficjentom. - Koszty likwidacji:
W przypadku rozwiązania fundacji rodzinnej mogą pojawić się koszty związane z procesem likwidacji.
Dla kogo jest fundacja rodzinna?
Fundacja rodzinna jest idealnym rozwiązaniem dla przedsiębiorców, którzy chcą zabezpieczyć majątek rodzinny i zapewnić jego płynne przekazywanie z pokolenia na pokolenie. Jest to struktura prawna skierowana przede wszystkim do osób posiadających znaczący majątek, który pragną zachować w rękach rodziny, unikając przy tym podziałów majątkowych. Fundacja rodzinna pozwala na kontrolowanie i zarządzanie majątkiem przez wyznaczone osoby, zgodnie z wolą założyciela, co minimalizuje ryzyko sporów rodzinnych.
Beneficjenci: zasady, zmiany i prawa
Beneficjenci fundacji rodzinnej to osoby uprawnione do czerpania korzyści z jej majątku. Ich liczba nie jest ograniczona, a fundator ma swobodę w ich wyznaczaniu, zarówno teraz, jak i w przyszłości. Zmiana beneficjentów wymaga postępowania zgodnego ze statutem, w tym zatwierdzenia przez zarząd fundacji i, w niektórych przypadkach, powiadomienia organów nadzorczych. Prawa beneficjentów nie są zbywalne, co gwarantuje zachowanie integralności fundacji i realizację celów fundatora.
Beneficjentami fundacji rodzinnej mogą być:
- Osoby fizyczne: Mogą to być członkowie rodziny fundatora, ale także osoby spoza rodziny. Przepisy nie wprowadzają ograniczeń co do wieku czy zdolności do czynności prawnych, co oznacza, że beneficjentami mogą być również osoby małoletnie.
- Organizacje pozarządowe: Fundacja rodzinna może wspierać organizacje prowadzące działalność pożytku publicznego.
Czy fundator może zostać beneficjentem?
Fundatorem fundacji rodzinnej może być każda osoba fizyczna posiadająca pełną zdolność do czynności prawnych. Może nim zostać zarówno przedsiębiorca, jak i osoba prywatna. Fundator ma prawo określić zasady działania fundacji, a także wyznaczyć beneficjentów. Co ważne, fundator może jednocześnie pełnić rolę beneficjenta, o ile statut fundacji to przewiduje. Prawidłowe uregulowanie tych kwestii w statucie gwarantuje zgodność z przepisami i transparentne zarządzanie majątkiem fundacji.
Opodatkowanie fundacji rodzinnej
Fundacja rodzinna korzysta z korzystnego systemu opodatkowania, który ma na celu wspieranie sukcesji i ochronę majątku rodzinnego. Co do zasady, fundacja rodzinna jest podmiotowo zwolniona z podatku dochodowego od osób prawnych (CIT). Zwolnienie to obejmuje nieodpłatne nabycie majątku od fundatora oraz dochody osiągnięte przez fundację z działalności prowadzonej w zakresie dozwolonym przez ustawę. Jednakże, zwolnienie to nie ma zastosowania do podatku dochodowego od świadczeń dokonywanych przez fundację na rzecz beneficjenta lub fundatora oraz od mienia przekazanego w związku z rozwiązaniem fundacji. W takich przypadkach fundacja rodzinna podlega opodatkowaniu stawką 15% od wartości przekazanego świadczenia lub mienia. Warto zauważyć, że fundacja rodzinna działa na zasadzie podobnej do estońskiego CIT-u, co oznacza, że dochody są opodatkowane dopiero w momencie ich przekazania beneficjentom. Taka struktura podatkowa czyni fundację rodzinną jednym z najbardziej opłacalnych kosztowo rozwiązań w zakresie transferu środków do beneficjentów. Więcej szczegółów w artykule Opodatkowanie fundacji rodzinnej – najważniejsze informacje.
Ustawa o fundacji rodzinnej
Ustawa o fundacji rodzinnej została uchwalona 26 stycznia 2023 roku i weszła w życie 22 maja 2023 roku. Ten akt prawny wprowadza do polskiego systemu prawnego nową formę organizacyjną, mającą na celu ułatwienie sukcesji firm rodzinnych oraz ochronę majątku rodzinnego. Ustawa reguluje kwestie związane z tworzeniem, funkcjonowaniem i rozwiązywaniem fundacji rodzinnych. Określa prawa i obowiązki fundatora oraz beneficjentów, a także zasady zarządzania fundacją. Najważniejsze aspekty ustawy obejmują:
- Nabycie osobowości prawnej przez fundację z chwilą wpisu do rejestru fundacji rodzinnych.
- Prowadzenie rejestru fundacji rodzinnych przez Sąd Okręgowy w Piotrkowie Trybunalskim.
- Możliwość posiadania przez fundację jednostek terenowych.
- Liberalizację zasad funkcjonowania fundacji, umożliwiającą dostosowanie jej struktury do potrzeb konkretnej rodziny.
- Regulacje dotyczące odpowiedzialności fundacji za zobowiązania.
- Zasady opodatkowania fundacji rodzinnej i wypłat na rzecz beneficjentów.
Ustawa o fundacji rodzinnej stanowi odpowiedź na potrzeby blisko 830 tysięcy firm rodzinnych w Polsce, z których 57% planuje sukcesję w ciągu najbliższych pięciu lat. Wprowadzenie tego rozwiązania ma umożliwić stabilną działalność firm po śmierci właściciela lub jego przejściu na emeryturę, a także zapewnić wielopokoleniową sukcesję.
Rola statutu i procedura jego zmiany
Statut fundacji rodzinnej to jej fundament prawny, regulujący zarządzanie majątkiem, dystrybucję środków dla beneficjentów oraz kompetencje organów, takich jak zarząd czy rada nadzorcza. Zmiana statutu jest konieczna, gdy zmieniają się cele fundacji lub strategia. Proces ten obejmuje złożenie propozycji zmian przez zarząd, zatwierdzenie przez organy nadzorcze oraz rejestrację w sądzie. Wszelkie zmiany muszą być zgodne z prawem i wewnętrznymi regulacjami fundacji, by uniknąć ich odrzucenia przez organy nadzoru.
Dlaczego warto założyć fundację planując sukcesje?
Fundacja rodzinna stanowi atrakcyjne rozwiązanie dla przedsiębiorców i rodzin, oferując szereg korzyści, które czynią ją wartym rozważenia narzędziem do zarządzania majątkiem i planowania sukcesji. Oto powody, dla których warto założyć fundację rodzinną:
- Ochrona majątku rodzinnego: Fundacja rodzinna umożliwia zabezpieczenie zgromadzonego majątku przed rozdrobnieniem i zapewnia jego efektywne zarządzanie w perspektywie wielopokoleniowej.
- Korzyści podatkowe. Fundacja rodzinna korzysta ze zwolnienia z podatku CIT od dochodów z działalności zgodnej z ustawą oraz od zysków kapitałowych otrzymywanych od spółek, których jest udziałowcem.
- Planowanie sukcesji: Fundacja rodzinna stanowi doskonały mechanizm do przekazywania przedsiębiorstw rodzinnych kolejnym pokoleniom, zapobiegając ich rozdrobnieniu.
- Elastyczność w zarządzaniu: Statut fundacji rodzinnej pozwala na dostosowanie jej struktury i zasad działania do indywidualnych potrzeb fundatora i jego rodziny.
Możliwość realizacji długofalowych celów rodzinnych: Fundacja rodzinna pozwala na zdefiniowanie i realizację misji rodziny w perspektywie wielopokoleniowej.
