Na czym polega upadłość konsumencka?
Upadłość konsumencka jest to postępowanie sądowe dedykowane osobom fizycznym nieprowadzącym działalności gospodarczej, które popadły w stan niewypłacalności. Zgodnie z przepisami prawa upadłościowego, dłużnik jest niewypłacalny, jeżeli utracił zdolność do wykonywania swoich wymagalnych zobowiązań pieniężnych.
Głównym celem postępowania upadłościowego jest oddłużenie konsumenta, które może polegać na zaspokojeniu wierzycieli z majątku dłużnika bądź umorzeniu części lub całości długów upadłego. Samo ogłoszenie upadłości nie jest równoznaczne z umorzeniem długów.
Wniosek o ogłoszenie upadłości powinien zostać złożony w sądzie upadłościowym, właściwym dla miejsca pobytu dłużnika. Miejsce zwykłego pobytu to takie miejsce, w którym znajduje się główny ośrodek życiowy dłużnika. Sprawy z zakresu upadłości konsumenckiej rozpoznaje sąd upadłościowy w składzie jednego sędziego zawodowego. Wniosek o upadłość powinien zawierać prawdziwe i wyczerpujące informacje. Aby wniosek został uznany za prawidłowo złożony, należy uiścić opłatę sądową, która wynosi 30 zł. Istnieje możliwość złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości, nawet jeżeli upadły posiada tylko jednego wierzyciela.
Wniosek o ogłoszenie upadłości powinien zawierać:
- Dane dłużnika umożliwiające jego identyfikacje, czyli imię i nazwisko, adres zamieszkania, numer PESEL.
- NIP, jeżeli dłużnik posiadał taki numer w ciągu ostatnich 10 lat przed dniem złożenia wniosku.
- Wskazanie miejsc, w których znajduje się majątek dłużnika.
- Wskazanie okoliczności, które uzasadniają wniosek i ich uprawdopodobnienie.
- Aktualny i zupełny wykaz majątku z szacunkową wyceną jego składników.
- Spis wierzycieli z podaniem ich adres i wysokości wierzytelności każdego z nich oraz terminów zapłaty.
- Spis wierzytelności spornych z zaznaczeniem zakresu w jakim dłużnik kwestionuje istnienie wierzytelności.
- Listę zabezpieczeń ustanowionych na majątku dłużnika wraz z datami ich ustanowienia, w szczególności hipotek, zastawów i zastawców rejestrowych.
- Informację o osiągniętych przychodach oraz o kosztach poniesionych na swoje utrzymanie oraz osób pozostających na utrzymaniu dłużnika, w ostatnich sześciu miesiącach przed dniem złożenia wniosku.
- Informacje o czynnościach prawnych dokonanych przez dłużnika w ostatnich dwunastu miesiącach przed dniem złożenia wniosku, których przedmiotem były nieruchomości, akcje lub udziały w spółkach.
- Informacje o czynnościach prawnych dokonanych przez dłużnika w ostatnich dwunastu miesiącach przed dniem złożenia wniosku, których przedmiotem była ruchomość, wierzytelności lub inne prawa, których wartość przekracza 10.000 zł.
- Oświadczenie o prawdziwości danych zawartych we wniosku.
Do wniosku należy dołączyć dokumenty, które będą̨ potwierdzały informacje podany we wniosku np. umowy kredytowe, dokumentacje medyczną czy korespondencje z wierzycielami.
Sąd upadłościowy po rozpoznaniu wniosku, może ogłosić upadłość dłużnika bądź oddalić złożony wniosek. W upadłości konsumenckiej działania sądu upadłościowego ograniczone zostały do najważniejszych decyzji – takich jak ogłoszenie upadłości, ustalenie planu spłaty wierzycieli oraz rozpatrywanie ewentualnych skarg na czynności lub zaniechania syndyka. Uwzględniając wniosek o ogłoszenie upadłości – Sąd wyznacza syndyka, który kieruje postępowaniem upadłościowym, w tym także dokonuje sprzedaży majątku oraz przygotowuje projekt spłaty zobowiązań upadłego. W sytuacji, gdy majątek niewypłacalnego dłużnika nie wystarcza na pokrycie kosztów postępowania albo w masie upadłości brak jest płynnych funduszów na ich pokrycie, koszty te pokrywa tymczasowo Skarb Państwa.
Syndyk zawiadamia o ogłoszeniu upadłości wierzycieli upadłego, małżonka, pracodawcę, banki prowadzące rachunki bankowe upadłego, właściwy Urząd Skarbowy, sądy przed którymi prowadzone są postępowania z udziałem upadłego, placówkę pocztową właściwą dla miejsca zamieszkania upadłego oraz Komornika Sądowego prowadzącego postępowania egzekucyjne wobec upadłego.
W sprawach dotyczących masy upadłości syndyk dokonuje czynności w imieniu własnym na rachunek upadłego. Syndyk przystępuje do likwidacji poprzez sprzedaż majątku posiadanego przez upadłego, jak i majątku, który upadły ewentualnie uzyska po ogłoszeniu upadłości.
Po upływie terminu do zgłaszania wierzytelności i przeprowadzeniu likwidacji majątku wchodzącego w skład masy upadłości, syndyk przedkłada Sądowi projekt planu spłaty wierzycieli, który jest najważniejszym dokumentem w postępowaniu upadłościowym.
Sąd po zapoznaniu się z otrzymanym projektem planu spłaty ustala:
- czy upadły doprowadził do swojej niewypłacalności lub istotnie zwiększył jej stopień umyślnie lub wskutek rażącego niedbalstwa,
- w jakim zakresie zobowiązania upadłego będą podlegać umorzeniu,
- w jakim zakresie oraz terminach upadły będzie zobowiązany spłacać pozostałe zadłużenie.
Przy ustalaniu plany spłaty Sąd bierze pod uwagę możliwości zarobkowe upadłego. W przypadku stwierdzenia, że jego sytuacja wskazuje, że upadły nie jest zdolny do dokonania spłat w ramach planu spłaty wierzycieli, wówczas umarza zobowiązania upadłego bez ustalania planu spłaty. Jednak umorzenie części lub całości zadłużenia upadłego ma charakter wyjątkowy. Umorzenie zobowiązań upadłego powinno zostać poprzedzone próbą spłacenia przez upadłego części zadłużenia. Nie podlegają natomiast umorzeniu długi zaciągnięte po ogłoszeniu upadłości, a także zobowiązania alimentacyjne, kary grzywny zasądzone przez sąd oraz długi z tytułu odszkodowań i rent.
Należy mieć na uwadze, że jeżeli w toku postępowania upadły nie będzie współpracował z syndykiem, czyli np. nie wskaże lub nie wyda syndykowi całego majątku, niezbędnych dokumentów lub w inny sposób nie będzie wykonywał ciążących na nim obowiązków, to Sąd może umorzyć postępowanie, wówczas upadły straci szanse na pozytywne zakończenie jego sprawy.
Warto też pamiętać, że od 1 grudnia 2021 r. postępowania upadłościowe oraz restrukturyzacyjne prowadzone są w systemie teleinformatycznym, za pośrednictwem Krajowego Rejestru Zadłużonych (KRZ), a więc wniosek o upadłość konsumencką można złożyć w formie elektronicznej.
