W dniu 8 września 2022 r. Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej wydał wyrok w trzech połączonych do wspólnego rozpoznania sprawach: C-80/21, C-81/21 oraz C-82/21. Rozstrzygnięcie TSUE umacnia pozycję „frankowiczów”- konsumentów w sprawach przeciwko bankom.
Pytania prejudycjalne zmierzały do wyjaśnienia, czy przepisy pozwalają krajowym sądom stwierdzić nieuczciwy charakter części warunku umowy zawartej pomiędzy konsumentem a przedsiębiorcą, tak że po usunięciu elementu warunku pozostaje on częściowo skuteczny. Następnie, czy sądy krajowe mogą, po uznaniu za nieuczciwy warunku znajdującego się w umowach z konsumentami, która nie pociąga za sobą nieważności całej umowy, dokonywać zastąpienia warunku przepisem dyspozytywnym prawa krajowego oraz czy sąd krajowy może zastąpić taki warunek wykładnią oświadczeń woli stron celem uniknięcia unieważnienia umowy lub dyspozytywnym przepisem prawa krajowego, nawet jeśli konsument został poinformowany o skutkach nieważności umowy i zaakceptował je. Wreszcie, ostatnie pytanie dotyczyło ustalenia tego, czy roszczenie konsumenta o zwrot niesłusznie zapłaconych kwot na podstawie nieuczciwego warunku umowy zawartej między przedsiębiorcą a konsumentem ulega przedawnieniu po upływie terminu dziesięciu lat, który zaczyna biec od dnia każdorazowego spełnienia świadczenia przez konsumenta, także w wypadku, kiedy konsument nie wiedział o nieuczciwym charakterze warunku.
Odpowiadając na przedstawione pytania TSUE podtrzymał swoją tendencję orzeczniczą opowiadając się po stronie „frankowiczów”.
TSUE stwierdził, że sąd krajowy nie ma możliwości stwierdzenia nieuczciwości jedynie wybranego elementu warunku umowy i pozostawienia pozostałej część umowy w mocy, w sytuacji, gdy usunięcie konkretnego elementu warunku umownego prowadziłoby do zmiany jego istoty. Nie ma możliwości zastąpienia nieważnego postanowienia umownego przepisem prawa krajowego lub wykładnią sądową, nawet zgodnie z oświadczeniem woli stron. Na koniec, TSUE uznał, że termin przedawnienia prawa konsumenta do zwrotu nie powinien rozpocząć się dopóty, dopóki konsument nie dowiedział się o nieuczciwym charakterze warunku umownego, lub przynajmniej przed momentem, w którym powinien był o nim racjonalnie wiedzieć. Wbrew prawu unijnemu (tj. dyrektywie 93/13) byłoby przyjęcie, że termin przedawnienia roszczeń konsumenta wobec banku o zwrot kwot zapłaconych na rzecz banku rozpoczął się, nie uwzględniwszy faktu, że konsument nie był w stanie samodzielnie dokonać oceny nieuczciwego charakteru warunku umownego lub nie powziął wiedzy o nieuczciwym charakterze tego warunku.
