Zmiany w ustawie o kształtowaniu ustroju rolnego, w tym na niekorzyść fundacji rodzinnych i ich beneficjentów

Sukcesja w biznesie
Ustrój rolny

Prezydent podpisał ustawę z dnia 13 lipca 2023 r. o zmianie ustawy o gospodarowaniu nieruchomościami rolnymi Skarbu Państwa oraz niektórych innych ustaw, zmieniającą m.in. ustawę o kształtowaniu ustroju rolnego, W TYM NA NIEKORZYŚĆ FUNDACJI RODZINNYCH I ICH BENEFICJENTÓW, chociaż, co nie sposób w tym miejscu nie wskazać, sama ustawa o fundacji rodzinnej weszła w życie zaledwie około 4 miesiące temu. Zmiany, co do zasady, wchodzą w życie z dniem 5.10.2023 r.

Tym samym z chwilą wejścia w życie ww. nowelizacji:

  1. Nabycie nieruchomości rolnej przez fundację rodzinną od jej fundatora oraz nabycie nieruchomości rolnej przez beneficjenta fundacji rodzinnej, będącego osobą bliską fundatora tej fundacji rodzinnej, od fundacji rodzinnej, będzie mogło nastąpić już, co do zasady, jedynie za zgodą Dyrektora Generalnego Ośrodka Wsparcia Rolnictwa, chyba, że ww. nabywca będzie rolnikiem indywidualnym.

Nadto powierzchnia nabywanej nieruchomości rolnej wraz z powierzchnią nieruchomości rolnych wchodzących w skład gospodarstwa rodzinnego nabywcy nie może przekraczać powierzchni 300 ha użytków rolnych ustalonej zgodnie z art. 5 ust. 2 i 3.

  1. Beneficjenta fundacji rodzinnej, będącego nawet osobą bliską fundatora tej fundacji rodzinnej, w przypadku nabycia przez tego beneficjenta nieruchomości rolnej, jeżeli zbywcą będzie fundacja rodzinna obowiązywać będzie już także, co do zasady:

– obowiązek osobistego prowadzenia gospodarstwa rolne, w skład którego weszła nabyta nieruchomość rolna, przez okres co najmniej 5 lat od dnia nabycia przez niego tej nieruchomości,

– zakaz zbycia i oddania nabytej nieruchomości w ww. okresie w posiadanie innym podmiotom.

  1. Jeżeli nabycie nieruchomości rolnej przez beneficjenta fundacji rodzinnej, będącego nawet osobą bliską fundatora tej fundacji rodzinnej, jeżeli zbywcą będzie fundacja rodzinna;

następować będzie w wyniku:

1) zawarcia umowy innej niż umowa sprzedaży lub

2) jednostronnej czynności prawnej, lub

3) orzeczenia sądu, organu administracji publicznej albo orzeczenia sądu lub organu egzekucyjnego wydanego na podstawie przepisów o postępowaniu egzekucyjnym, lub

4) innej czynności prawnej lub innego zdarzenia prawnego, w szczególności:

  1. a)zasiedzenia nieruchomości rolnej, dziedziczenia oraz zapisu windykacyjnego, którego przedmiotem jest nieruchomość rolna lub gospodarstwo rolne,
  2. b)podziału, przekształcenia bądź łączenia spółek prawa handlowego

– Krajowy Ośrodek działający na rzecz Skarbu Państwa będzie mógł złożyć oświadczenie o nabyciu tej nieruchomości za zapłatą ceny tej nieruchomości.

Wśród innych istotnych zmian ustawy o kształtowaniu ustroju rolnego dokonanych ww. nowelizacją należy wymienić:

  1. zmieniono art. 1a pkt 1 lit b), który dotychczas stanowił, iż przepisów ustawy nie stosuje się do nieruchomości rolnych o powierzchni mniejszej niż 0,3 ha na:
    „b) w których powierzchnia użytków rolnych jest mniejsza niż 0,3 ha,;
  2. definicję osoby bliskiej rozszerzono na: rodziców małżonka, ojczyma i macochę;
  3. zniesiono ograniczenia, iż nabywca nieruchomości rolnej jest obowiązany prowadzić gospodarstwo rolne, w skład którego weszła nabyta nieruchomość rolna, przez okres co najmniej 5 lat od dnia nabycia przez niego tej nieruchomości, a w przypadku osoby fizycznej prowadzić to gospodarstwo osobiście oraz nakaz, iż w okresie, o którym mowa powyżej, nabyta nieruchomość nie może być zbyta ani oddana w posiadanie innym podmiotom w przypadku nieruchomości rolnej, w przypadku nieruchomości rolnej:

– nabytej od małżonka w trakcie trwania małżeństwa – jeżeli nieruchomość ta co najmniej 5 lat przed nabyciem była własnością jednego z małżonków lub wchodziła w skład ich wspólności majątkowej małżeńskiej;

– nabytej w wyniku podziału majątku wspólnego po ustaniu małżeństwa – jeżeli nieruchomość ta co najmniej 5 lat przed nabyciem wchodziła w skład majątku wspólnego podlegającego podziałowi;

– nabytej w okresie od dnia 30 kwietnia 2016 r. do dnia 25 czerwca 2019 r. od osoby bliskiej;

8)

– nabytej przez zasiedzenie;

– co do której, po jej nabyciu, uchwalony został miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego, zgodnie z którym nabyta nieruchomość jest przeznaczona na cele inne niż rolne.

  1. dodano art. 2ba w brzmieniu: „Art. 2ba. Zgoda, o której mowa w art. 2a ust. 4 oraz art. 2b ust. 3, jest ważna rok od dnia, w którym decyzja ją wyrażająca stała się ostateczna.”;
  2. wprowadzono prawo pierwokupu udziałów i akcji przysługujące Krajowemu Ośrodkowi Wsparcia Rolnictwa działającemu na rzecz Skarbu Państwa w spółce dominującej w rozumieniu art. 4 § 1 pkt 4 ustawy z dnia 15 września 2000 r. – Kodeks spółek handlowych, która posiada udziały lub akcje w spółce kapitałowej w rozumieniu art. 4 § 1 pkt 2 ustawy z dnia 15 września 2000 r. – Kodeks spółek handlowych, która jest właścicielem lub użytkownikiem wieczystym nieruchomości rolnej o powierzchni co najmniej 5 ha albo nieruchomości rolnych o łącznej powierzchni co najmniej 5 ha;
  3. Dodano, iż przepisy art. 4 ust. 1–3, ust. 4 pkt 2 lit. b–g, art. 3 ust. 10 i 11 oraz art. 3a ust. 3–6 stosuje się odpowiednio do nabycia udziałów i akcji współce dominującej w rozumieniu art. 4 § 1 pkt 4 ustawy z dnia 15 września 2000 r. – Kodeks spółek handlowych, która posiada udziały lub akcje w spółce kapitałowej w rozumieniu art. 4 § 1 pkt 2 ustawy z dnia 15 września 2000 r. – Kodeks spółek handlowych, która jest właścicielem lub użytkownikiem wieczystym nieruchomości rolnej o powierzchni co najmniej 5 ha albo nieruchomości rolnych o łącznej powierzchni co najmniej 5 ha, z wyłączeniem przypadku, gdy nabywcą udziałów lub akcji jest Skarb Państwa.
Prawnicy zaangażowani