Jaka jest średnia wysokość alimentów zasądzanych na rzecz dzieci? Kiedy rodzice mogą się uchylić od takiego świadczenia i co dokładnie wpływa na jego wysokość opowie dzisiaj Luiza Kwaśnicka.
Czym w ogóle z definicji są te świadczenia na rzecz dzieci?
Słowo samo alimenty pochodzi od łacińskiego słowa, które w tłumaczeniu na język polski znaczy pokarm, czyli to już chociażby pokazuje co składa się na te alimenty. Alimenty, świadczenia alimentacyjne to są środki mające służyć zaspokojeniu bieżących potrzeb dziecka. Składają się na te środki, środki które mają służyć utrzymaniu i wychowaniu dziecka, czyli przykładowo to jest żywienie, ubranie, szkoła, przedszkole, zajęcia dodatkowe, wakacje, ferie i tym podobne.
Kiedy rodzice są zobowiązani do świadczeń alimentacyjnych względem dzieci?
Od momentu urodzenia do dzieci, aż do czasu uzyskania samodzielności przez dziecko, chyba że dochody z majątku dzieci wystarczają na pokrycie tych kosztów utrzymania i wychowania, czyli co istotne co tutaj powiedziałam, obowiązek świadczeń alimentacyjnych przez rodziców na rzecz dzieci nie ustaje z chwilą uzyskania pełnoletności przez dziecko, a decyduje tutaj moment usamodzielnienia się przez dzieci, czyli nie jest tak, że dziecko kończy 18 lat i rodzice mówią ja już nie muszę na ciebie łożyć.
Jaka jest średnia wysokość alimentów, które są zasądzane przez sąd na rzecz dzieci? To jest oczywiste, że wszystko zależy od dochodów rodziców, ale jak to wygląda?
Właśnie to jest takie pytanie, które bardzo często zadają mi osoby które przychodzą z prośbą o poradę prawną, ile sąd zasądzi alimentów w takiej i takiej sytuacji. Nie ma na to prostej, jednoznacznej odpowiedzi. Nie ma czegoś takiego, że sąd przy zarobkach zobowiązanego wynoszących powiedzmy 5 000 netto zasądzi 1 000 zł alimentów, nie ma czegoś takiego. Sąd również nie posługuje się żadnymi widełkami w ramach których porusza się przy wydawaniu orzeczenia o zasądzeniu alimentów, nie ma kwoty którą można sobie dopasować do każdej sytuacji. Może to być kwota 500 zł, może to być kwota 1 500 zł, może to być kwota 5 000 zł, ale zdarzają się również sytuacje i znam taki przykład, gdzie sąd zasądził alimenty na rzecz jednego dziecka w wysokości 40 000 zł. Wszystko jest tutaj uzależnione od danego stanu prawnego i faktycznego, od danych możliwości majątkowych i zarobkowych rodziców i także dziecka, dlatego ja zawsze jeżeli ktoś przychodzi z prośbą o pomoc, o wsparciu w dochodzeniu alimentów, tutaj uczulam i wskazuje, że trzeba podejść bardzo szczegółowo przygotowując się do takiego postępowania, trzeba sobie dokonać spisu co składa się na alimenty danego dziecka, bo jeżeli na przykład dziecko chodzi do publicznej szkoły, te alimenty będą co do zasady mniejsze niż gdy korzysta ze szkoły prywatnej. Zabierając się za postępowanie takie o alimenty trzeba pamiętać, żeby rozpisać sobie miesięczne koszty jakie są związane z utrzymaniem, wychowaniem dziecka, czyli rozpisujemy sobie wyżywienie tyle złotych, odzież tyle złotych, leczenie- niektóre dzieci wymagają specjalistycznego leczenia, więc tutaj bardzo istotne będzie ile takie miesięczne koszty pokrywają wydatki tego leczenia. Dalej trzeba brać pod uwagę wakacje, ferie, inne zajęcia dodatkowe, więc nie da się powiedzieć- tak, w takiej sytuacji będzie to 1 500 zł. Należy też pamiętać, że każdy sąd jest niezawisły, wiec każdy sędzia, nawet w tym samym stanie prawnym i faktycznym może orzec inną wysokość tych alimentów.
Co wpływa na wysokość świadczeń alimentacyjnych, co jest brane pod uwagę?
Zakres świadczeń alimentacyjnych wyznaczają dwa elementy. Pierwsze to są usprawiedliwione potrzeby dziecka, właśnie tak jak wcześniej powiedziałam usprawiedliwione potrzeby, czyli inne będą alimenty przy szkole publicznej, inne przy szkole prywatnej. Leczenie ma bardzo duże znaczenie, również obowiązuje zasada tak zwanej równej stopy życiowej z rodzicami, czyli jeżeli rodzice będąc na przykład w małżeństwie żyli na wysokiej stopie życiowej, korzystali z drogich wyjazdów, korzystali z prywatnych szkół, z prywatnych instytucji leczniczych tak, to teraz osoba, która nagle zostanie zobowiązana nie może się uchylać i mówić, że dziecko ma iść do prywatnej szkoły, przestać jeździć na wakacje, więc sąd bierze każdorazowo pod uwagę usprawiedliwione potrzeby małoletniego z uwzględnieniem zasady równej stopy życiowej z rodzicami, tego co miało dziecko na przykład przed rozwodem. I drugi element, który wpływa na zakres świadczeń alimentacyjnych to są możliwości majątkowe i zarobkowe zobowiązanego, i jeszcze raz tutaj podkreślę słowo możliwości, bo bardzo często o tym zapominamy i jeżeli osoba samodzielnie próbuje dochodzić tych alimentów, nie skorzysta z pomocy prawników, może właśnie nie wiedzieć, że chodzi tutaj o możliwości majątkowe i zarobkowe zobowiązanego. Co to oznacza? To nie chodzi o zarobki i majątek jaki zobowiązany posiada w chwili orzeczenia o alimentach, tylko jakie ma możliwości, jakie zarobki, czy majątek mógłby wypracować przy dołożeniu należytej staranności przy wykorzystaniu posiadanych chociażby kwalifikacji, wykształcenia, po ukończonych kursów, stanu zdrowia. Jeżeli zobowiązany jest w pełni zdrowy, pełni sił, młody, ma wykształcenie wyższe, ma ukończone kilka kursów, no to musi się spodziewać, że te alimenty będą znacznie wyższe niż wielokrotnie by oczekiwał, dlatego musimy tu pamiętać o możliwościach, a nie to co zarabia na dzień orzeczenia rozwodu. Często jest też tak, no znam to z praktyki, że tuż przed dochodzeniem tych alimentów przed sądem Ci, którzy wiedzą że będą zobowiązani nagle tracą pracę, nagle spadają ich zarobki i tutaj też muszę uczulić, zwłaszcza te osoby, które będą dochodzić na rzecz dzieci swoich małoletnich alimentów, że jeżeli w ciągu ostatnich 3 lat przed dochodzeniem sądowego postępowania o alimenty, osoba która była zobowiązana do tych świadczeń alimentacyjnych bez ważnych powodów zrzekła się prawa majątkowego albo w jakiś inny sposób się wyzbyła ,bądź zrzekła się zatrudnienia, bądź zmieniła je na mniej zyskowne, sąd z mocy przepisów prawa, to kodeksu rodzinnego i opiekuńczego nie będzie brać pod uwagę tych okoliczności przy orzekaniu o wysokości alimentów. Co tutaj jeszcze zaznaczę, że bardzo ważne jest i proszę o tym pamiętać, że na wysokość świadczeń alimentacyjnych, na poczet ich zaliczane jest również osobiste staranie o wychowanie i utrzymanie dziecka. I może być tak, że jeden z rodziców w prawdzie nie zarabia, ale siedzi z dzieckiem w domu, dba o jego edukację, jeździ na zebrania do szkoły, chodzi z nim do lekarzy, odwozi na zajęcia i w prawdzie nie zarabia, natomiast drugi małżonek zarabia, to bardzo często sądy zaliczają właśnie te osobiste starania tego rodzica o wychowanie i utrzymanie na poczet alimentów i zasądzą tylko to świadczenie alimentacyjne w kwocie pieniężnej określonej przez tego drugiego rodzica.
Czy i po jakim czasie w ogóle można wystąpić o zmianę wysokości alimentów?
Tak, można wystąpić do sądu o zmianę wysokości alimentów. Można to zrobić przy założeniu, że wystąpiła zmiana stosunków. Zmiana stosunków to znaczy zmieniły się usprawiedliwione potrzeby małoletniego, czyli na przykład nagle dziecko zachorowało, wymaga droższego leczenia, leczenia prywatnego. Przykładowo alimenty były zasądzone gdy dziecko miało rok, a dzisiaj ma lat 14, to jak wszyscy wiemy dziecko jest w wieku rozwojowym, ma większe potrzeby, nie tylko żywieniowe, ubraniowe, korzysta z większej ilości zajęć dodatkowych, które też są płatne, więc zmieniają się z wiekiem też jego usprawiedliwione potrzeby. Dalej dzisiaj mamy inflację, która rośnie, chwilowo stanęła, ale to też jest czynnik, który wpływa, że te usprawiedliwione potrzeby małoletniego same z siebie rosną, rosną ceny żywności, ubrania. Proszę też pamiętać, że na alimenty na dzieci brane są pod uwagę, dzielone proporcjonalnie do liczby członków koszty związane z zamieszkiwaniem, czyli gaz, prąd, benzyna, jeżeli dzieci są zawożone na zajęcia czy do szkoły, więc to wszystko składa się na alimenty. Jeżeli zmieniają się te usprawiedliwione potrzeby małoletniego to można wychodzić zmianę wysokości alimentów. Dalej mogą się zmienić możliwości majątkowe i zarobkowego zobowiązanego, jednocześnie w tym miejscu musze jednak uczulić, że mówimy o słowie zmiana alimentów, a zmiana to nie tylko podwyższenie, ale niekiedy musimy się liczyć z tym, że zobowiązany wystąpi o obniżenie alimentów, bo jego możliwości zarobkowe na przykład się zmniejszą, nagle będzie miał jakiś wypadek tak, będzie miał problemy z ręką, nogą, a było to niezbędne do wykonywania jego zawodu, był na przykład chirurgiem tak, więc takie sytuacje też się zdarzają. Dwa- jeżeli mówimy o tej inflacji to sąd z jednej strony bierze pod uwagę, że to jest no, potrzeby małoletniego zwiększyły się, koszty się zwiększyły, ale również zwiększyły się koszty zobowiązanego, więc zawsze uczulam, żeby rozważając podwyższenie alimentów mieć na uwadze też, że druga strona może wystąpić a contrario o obniżenie tych alimentów.
A co w sytuacji gdy dłużnik po prostu uchyla się od płacenia alimentów mimo, że nie nastąpiła żadna znacząca zmiana w jego życiu zawodowym?
Tak, to są częste przypadki, kiedy dłużnicy zobowiązani uchylają się od płacenia alimentów. W takiej sytuacji, w pierwszej kolejności powinniśmy wystąpić na drogę postępowania egzekucyjnego i zwrócić się do komornika z prośbą o wyegzekwowanie od naszego dłużnika płatności tych alimentów. Jeżeli takie postępowanie okaże się bezskuteczne, no bo może się okazać, że nie ma z czego ściągnąć tych długów, nagle zobowiązany nie ma majątku tak, z którego komornik mógłby dochodzić płatności tych świadczeń alimentacyjnych. W takiej sytuacji można się zwrócić o wypłatę świadczenia alimentacyjnego do funduszu alimentacyjnego, przy czym tutaj są pewne ograniczenia, kryteria dochodowe, że można dochodzić od funduszu tych świadczeń alimentacyjnych. Dzisiaj jeżeli dochód na jednego członka rodziny nie przekracza, to jest kwota 900 zł netto i dwa- można dochodzić kwoty zasądzonej w wyroku lub w umowie, ale nie więcej niż 500 zł, no ale jeżeli spełniamy te kryteria dochodowe i tutaj nawet te 500 zł to warto skierować się do takiego funduszu. Można również wystąpić dzisiaj na drogę postępowania karnego i tutaj już dzisiaj nie musi być spełniona przesłanka uporczywości uchylania się od spełnienia tego świadczenia alimentacyjnego, która jeszcze do niedawna decydowała o możliwości występowania na drogę postępowania karnego. I można też, tak z ciekawości powiem, wystąpić o pozbawienie takiego zobowiązanego, o i ile oczywiście ma prawo jazdy, o pozbawienie go prawa jazdy.
Rozmowę z radcą prawnym Luizą Kwaśnicką prowadziła Agnieszka Zaręba – dziennikarka ekonomiczna
