W najszerszym ujęciu, beneficjentami fundacji rodzinnej mogą być osoby fizyczne oraz organizacje pożytku publicznego o których mowa w przepisach o działalności pożytku publicznego, którym statut fundacji rodzinnej przyznał status beneficjenta. Beneficjentem fundacji rodzinnej jest podmiot, względem którego fundacja rodzinna zobowiązana jest do dokonywania określonych statutem świadczeń.
Co ważne, z mocy ustawy status beneficjenta fundacji rodzinnej jest niezbywalny, co oznacza, że nie można swoich praw w fundacji rodzinnej scedować lub zbyć na inny podmiot. Co do zasady można się ich zrzec i utracić status beneficjenta, ale nie można dokonać transferu tego statusu na inną osobę.
Kto może być beneficjentem fundacji rodzinnej?
Poza przyznaniem statutu beneficjenta fundacji rodzinnej przez statut nie ma żadnych ustawowych ograniczeń co do tego, kto może być beneficjentem fundacji rodzinnej. Beneficjentem może zostać zatem małoletni, a także osoba niebędąca członkiem rodziny fundatora.
Istotne jest, aby statut przewidywał jasne kryteria przyznania statusu beneficjenta fundacji rodzinnej oraz należnych mu świadczeń. Dla przykładu dozwolone jest postanowienie, na mocy którego status beneficjenta fundacji rodzinnej otrzyma z chwilą urodzenia każdy zstępny fundatora, czyli jego dzieci, wnuki i ich zstępni. Możliwe jest również ustanowienie beneficjentem fundacji małżonka beneficjenta, gdy ten tylko zawrze związek małżeński. Możliwości, od których będzie zależało przyznanie statusu beneficjenta fundacji rodzinnej jest mnóstwo i fundatorów w tym zakresie ogranicza wyłącznie wyobraźnia i zdrowy rozsądek. Dla przykładu możliwe jest uzależnienie przyznania statusu beneficjenta of więzi rodzinnych, wieku, wykształcenia, zatrudnienia w firmie rodzinnej itp. Warunki te mogą być zarówno łączone i stosowane oddzielnie.
Świadczenia na rzecz beneficjentów
Podobnie jak status beneficjenta, należne mu świadczenia wynikają wprost ze statutu lub towarzyszących mu dokumentów określających zobowiązania fundacji rodzinnej wobec beneficjentów. Świadczenia mogą mieć charakter pieniężny i być wypłacane okresowo lub jednorazowo w związku z zaistnieniem jakiegoś zdarzenia (np. ukończenia studiów, upływu stażu zatrudnienia w firmie rodzinnej itp.). Poza tym, świadczenia mogą mieć charakter niepieniężny (nie wypłacany bezpośrednio beneficjentowi) i polegać np. na:
- opłacaniu przez fundację kosztów wykształcenia beneficjenta lub jego dzieci,
- opłacaniu przez fundację kosztów abonamentu medycznego czy polisy ubezpieczeniowej,
- zagwarantowaniu prawa mieszkania w nieruchomości należącej do fundacji,
- gwarancji zatrudnienia w firmie rodzinnej.
Pozostałe prawa beneficjenta fundacji rodzinnej
Poza podstawowym prawem otrzymywania świadczeń od fundacji rodzinnej beneficjent dysponuje szeregiem innych praw związanych z funkcjonowaniem fundacji. Przede wszystkim ustawodawca przyznał beneficjentom uprawnienie do uzyskania informacji o działalności fundacji, w tym do wglądu do dokumentów fundacji rodzinnej oraz żądania wyjaśnień od zarządu. Ponadto beneficjent może kierować do organów fundacji rodzinnej uwagi, opinie lub zalecenia dotyczące jej działalności.
Obowiązki beneficjenta fundacji rodzinnej
Ustawa o fundacji rodzinnej nie przewiduje względem beneficjentów, którzy nie wchodzą w skład organów fundacji żadnych szczególnych obowiązków. Warto jednak wspomnieć, iż statut fundacji, tak samo jak przyznaje status beneficjenta i należne mu świadczenia, tak może stanowić o ich odebraniu. Z tego względu, ewentualnych obowiązków beneficjenta, np. związanych z działalnością na rzecz fundacji, dbania o jej dobre imię itp. należy szukać
w statucie.
