Ochrona środowiska to jeden z priorytetów w ramach polityk unijnych. Przekłada się, w szczególności, na systematyczny przyrost obowiązków implementacyjnych nakładanych na państwa-strony, w tym też na Polskę, zwłaszcza w sferze prawa administracyjnego. W wymiarze indywidualnym oznacza to konieczność respektowania coraz większej liczby nakazów i zakazów, z których jesteśmy na różne sposoby rozliczani. Raporty ESG (Environmental, Social and Corporate Governance), jedno z najnowszych narzędzi takich rozliczeń, w założeniu powinny skłaniać zobowiązanych przedsiębiorców do zwiększenia odpowiedzialności, w szczególności – za środowisko (environment), do przykładania większej wagi do nadzoru wewnętrznego i compliance. W takim ujęciu ochrona tych najcenniejszych wartości ma się przedsiębiorcom opłacać, powinni mieć z niej gospodarcze profity. Na przeciwnym biegunie do takich „miękkich” narzędzi motywacyjnych lokują się „twarde” motywatory – nakazy i zakazy obwarowane sankcjami penalnymi, w postaci administracyjnych kar pieniężnych czy też sankcji stricte karnych. One również ewoluują – w kierunku zwiększenia poziomu surowości, obliczonego na zniechęcenie adresatów do naruszeń.
Z dniem 1 września 2022 r. weszły w życie przepisy ustawy z dnia 22 lipca 2022 r. o zmianie niektórych ustaw w celu przeciwdziałania przestępczości środowiskowej (Dz. U. poz. 1726; dalej też – nowela).
Na mocy tej noweli istotnej modyfikacji uległy przede wszystkim przepisy penalne dedykowane ochronie środowiska, w szczególności te ulokowane w Kodeksie karnym (t.j. Dz. U. z 2022 r. poz. 1138 ze zm.; dalej – k.k.) oraz w Kodeksie wykroczeń (t.j. Dz. U. z 2022 r. poz. 2151 ze zm.; dalej – k.w.). Ich zmiany prowadzą do istotnego wzmocnienia ochrony środowiska za pomocą instrumentarium prawnokarnego, de facto też do zwiększenia surowości prawa.
